Początki Pratulina przypadają na XV wiek.Wieś prawdopodobnie istniała już w 1478 r. Pierwotna nazwa Pratulina to Hornów. Był tu zamek obronny „Paleniowszczyzna”. Od 1460 r. należał do Litwy. W XVII w. należał do Józefa Sapiechy i to właśnie on w 1732 r. zmienił nazwę na Pratulin (łac. prata oznacza łąka). Od 1754 r. stanowił własność rodu Potockich. Król August III uczynił Pratulin miastem, które od 1820 r. było własnością hr. Wieruszów – Kowalskich. Wtedy to nastąpił upadek miasta. Pratulin odzyskała rodzina Potockich. Od 1815 r. dobra prarulińskie znalazły się w Królestwie Kongresowym. Od 1866 r. była częścią guberni siedleckiej. Dnia 11 listopada 1918 r. po 123 latach niewoli w zaborze rosyjskim, przyszła tu Wolność. Podczas wojny z bolszewikami w 1920 r. mieszkańcy wiernie bronili Ojczyzny. Na cmentarzu usypany jest ich kopiec. Z woli Jakuba Potockiego w 1928 r. część majątku, wzbogaciła fundację Towarzystwa do walki z rakiem i gruźlic
Z Pratulinem związana jest historia męczenników podlaskich- 13 unitów zamordowanych w tej miejscowości . 24 stycznia 1874 wojsko rosyjskie (w tym formacje kozackie) otworzyło ogień do parafian modlących się przed świątynią skonfiskowaną przez zaborcę na rzecz prawosławia. Akt ten był najgłośniejszym epizodem prześladowań, które nastąpiły w związku z kasatą unickiej diecezji chełmskiej i przymusowym podporządkowywaniem unitów Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej w ramach rusyfikacji.
ZABYTKI I CIEKAWE MIEJSCA
v Późnoklasycystyczny Kościół p.w. św. Piotra i Pawła powstał z fundacji Tomasza Mostowskiego wzniesiony został w 1838 r w miejscu wcześniejszej świątyni pochodzącej z XVII wieku.
v Przed kościołem wznosi się dzwonnica z 1838 r.
v Cmentarz unicki, 1 poł. XIX
v W pobliżu Sanktuarium Kalwaria ( Stacje Drogi Krzyżowej) z figurami naturalnej wielkości
v Około 1 km na zachód od Sanktuarium można odnaleźć pierwotne miejsce pochówku męczenników. Ustawiono tam pomnik z polnego kamienia, zwieńczony tzw. kamienną babą. Chociaż wojsko rosyjskie dokonało pogrzebania męczenników, bez udziału najbliższych, a mogiła została zrównana z ziemią to po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. mieszkańcy Pratulina upamiętnili to miejsce, a 18 maja 1990 roku szczątki zamordowanych przeniesiono do kościoła parafialnego. |
